विभाज्यतेच्या कसोट्या मराठी (Divisibility Rules in Marathi)

विभाज्यतेच्या कसोट्या मराठी (Divisibility Rules in Marathi) म्हणजे काय ? 

विभाज्यता म्हणजे एखाद्या संखेला पूर्ण भाग देण्यापेक्षा  ती संख्या २ ते ११ या संखेमालेमधील कोणत्या संखेने भाग जातो हे बघणे म्हणजे विभाज्यता होय.

 २ ची कसोटी (Divisibility Rule of 2)

जेव्हा एखाद्या संखेच्या एकक स्थानी (शेवटी )०, २, ४, ६, आणि ८ असेल तेव्हा त्या संखेला २ ने संपूर्ण भाग जातो. (सर्वच सम संख्यांना  २ ने पूर्णपणे भाग जातो )

उदा. १२, २६, ७८,  ३५८, १००४ इ.

३ ची कसोटी (Divisibility Rule of 3)

ज्या संखेच्या अंकांच्या बेरजेला ३ ने भाग जातो त्या संखेला ३ नेही निःशेष भाग जातो.

उदा. ३६, ८५५, २६२५ इ.

८५५ = ८+५+५+ 

        = १८

८५५ या संख्येची बेरीज १८ येते १८ ला ३ ने भाग जातो म्हणून ८५५ लाही ३ ने निःशेष भाग जातो.

४ ची कसोटी (Divisibility Rule of 4)

जेव्हा एखाद्या संखेच्या शेवटच्या २ अंकांना ४ ने भाग जातो तेव्हा त्या संखेलाही ४ ने निःशेष भाग जातो.

उदा. ४२२८,९८३२,१२१२

वरील संख्यांच्या शेवटच्या अंकांना ४ ने भाग जातो म्हणून वरील तिन्ही संख्यांना ४ ने भाग जातो.

५ ची कसोटी

ज्या संख्यांच्या शेवटी ० किंवा ५ असेल तेव्हा त्या संख्येला ५  ने निःशेष भाग जातो

उदा. ४२२५,९८३० इ.

६ ची कसोटी

ज्या संख्येला २ आणि ३ ने भाग जातो अशा संख्येला ६ ने निःशेष भाग जातो.

७ ची कसोटी

जेव्हा दिलेल्या संख्येतील एकक स्थानाच्या अंकाची दुप्पट केली असता  ही दुप्पट उर्वरित अंकातून वजा केल्यावर तयार झालेल्या संख्येस 7 ने पूर्ण भाग जात असेल तर दिलेल्या संख्येला पण  7 ने पूर्ण भाग जातो.

उदा. २७७२०

२७७२० या संख्येच्या एककस्थानी 0 असल्याने तो सोडून देऊ. उरलेल्या  संख्येचा म्हणजे 2772 चा विचार करु

आता २७७२ च्या एककस्थानचा अंक २ आणि  त्याची दुप्पट ४ हि दुप्पट २७७ मधून वजा करु 

२७७ – ४ = २७३

२७३ साठी पुन्हा हीच कसोटी वापरु

२७३ च्या एककस्थानि ३ आहे त्याची दुप्पट ६ ती २७ मधून वजा करु २७ – ६ = २१

२१ ला ७ ने निःशेष  भाग जातो, म्हणून २७७२० ला पण  ७ ने पूर्ण भाग जातो.

९ ची कसोटी

जेव्हा एखाद्या संख्येच्या अंकांच्या बेरजेला ९ ने भाग जातो, तेव्हा  त्या संख्येला नऊ ने निःशेष भाग देता येतो.

 उदा. ५७२६०३२२, 

आता दिलेल्या संख्येतील अंकांची बेरीज करू

५+७+२+६+०+३+२+२ =२७

 अंकांची बेरीज २७ आणि तिला ९ ने भाग जातो म्हणून त्या संख्येला ९ ने भाग जातो.

१० ची कसोटी

जेव्हा एखाद्या संखेच्या एकक स्थानी शून्य असतो तेव्हा त्या  संख्येला  १० ने  निःशेष  भाग जातो .

उदा. – १००, ५१०, ६५०, १५४२० इ.