१००+ समूहदर्शक शब्द | Collective Nouns in Marathi Language

समूहदर्शक शब्द | Collective Nouns म्हणजे काय ?

ज्या शब्दांमधून आपल्याला समूह असल्याचा बोध होतो, अशा शब्दांना समूह्दर्शक शब्द | Collective Nouns असे म्हणतात.

आजच्या लेखात आपण मराठी भाषेतील समूहदर्शक शब्द | Collective Nouns यांचा अभ्यास करणार आहोत.

तलाठी भारती, वनरक्षक परीक्षा, इयत्ता ५ वी ते ८ वी शिष्यवृत्ती (Scholarship), विविध स्पर्धा परीक्षा यासाठी समूह्दर्शक शब्द खूप म्हत्वाचे ठरतात.

For Example. – भाषण करण्याची जागा – व्यासपीठ

After That अजून काही शब्दसमूहांच्या जोड्या पाहू.

• आधी जन्मलेला – अग्रज
• मागून जन्मलेला – अनुज
• पूर्वी कधी न पाहिले/ऐकले असे – अपूर्व
• ज्यास कोणीही शत्रू नाही असा – अजातशत्रू
• तिथी वार न ठरवता आलेला – अतिथी / आगंतुक
• थोडक्यात समाधान मानणारा – अल्पसंतुष्ट
• अनेक गोष्टींत एकाच वेळी लक्ष देणारा – अष्टावधानी
• पायापासून डोक्यापर्यंत – आपादमस्तक
• बालांपासून वृद्धांपर्यंत – आबालवृद्ध
• देव आहेस मानणारा – आस्तिक
• अगदी पूर्वीपासून राहणारे – आदिवासी
• उदयाला येत असलेला – उदयोन्मुख
• श्रम न करता खाणारा – ऐतोबा / ऐतखाऊ
• लहानग्यांना झोपविण्यासाठीचे गाणे – अंगाईगीत
• राष्ट्राराष्ट्रांतील – आंतरराष्ट्रीय
• धान्यादि साठविण्याची बंदिस्त जागा – गोदाम / कोठार / वखार
• केलेले उपकार जाणणारा – कृतज्ञ
• केलेले उपकार न जाणणारा – कृतघ्न
• कर्तव्याकडे पाठ फिरविणारा – कर्तव्यपराङ्मुख
• इच्छिलेली वस्तू देणारे झाड – कल्पवृक्ष
• इच्छिलेली वस्तू देणारी गाय – कामधेनू

समूहदर्शक शब्द | Collective Nouns म्हणजे शब्दसमूहाबद्दल एक शब्द वापरणे होय.

• कवितेची रचना करणारी – कवयित्री
• आकाशात गमन करणारा – खग
• मूर्ती जेथे असते तो देवालयातील भाग – गाभारा
• सैन्याची चक्राकार केलेली रचना – चक्रव्यूह
• जाणून घेण्याची इच्छा असणारा – जिज्ञासू
• चार रस्ते एकत्र येतात ती जागा – चव्हाटा / चौक
• जिवाला जीव देणारा – जिवलग
• नाणी पाडण्याची जागा – टाकसाळ
• शेतकऱ्यांना मिळणारे सरकारी कर्ज – तगाई
• किल्ल्याच्या भोवतीची भिंत – तट

शब्द्समुह्दर्शक शब्दांच्या जोड्या.

• हालअपेष्टा सहन करण्याचा गुण – तितिक्षा
• तीन रस्ते एकवटतात ती जागा – तिठा
• खूप दानधर्म करणारा – दानशूर
• दोनदा जन्मलेला – द्विज
• दररोज प्रसिद्ध होणारे – दैनिक
• अस्वलाचा खेळ करणारा – दरवेशी
• तोंडातोंडी चालत आलेली गोष्ट – दंतकथा
• तिन्ही बाजूंनी पाणी असलेला प्रदेश – द्वीपकल्प
• दोन नद्यामधील जागा – दुआब /दोआब
• दैवावर भरवसा ठेवून राहणारा – दैववादी
• उचावरून पडणारा पाणलोट – धबधबा
• एका धर्मातून दुसऱ्या धर्मात जाणे – धर्मान्तर

अन्न व नागरी पुरवठा विभाग भरती २०२३ साठीच्या अभ्यासक्रमासाठी Similarly अजून काही (Collective Nouns) समूह्दर्शक शब्दांच्या जोड्या अभ्यासू.

• देव नाहीसे मानणारा – नास्तिक
• कुणाचाही आधार नसलेला – निराधार
• घरादारास व देशास पारखा झालेला – निर्वासित
• पायाच्या नखापासून शेंडीपर्यंत – नखशिखान्त
• नाटकात भूमिका करणारा पुरुष – नट  in short अभिनेता
• एकमेकांवर अवलंबून असणारे – परस्परावलंबी
• पुरामुळे नुकसान झालेले लोक – पूरग्रस्त
• पाहण्यासाठी जमलेले लोक – प्रेक्षक
• पंधरवड्याने प्रसिद्ध होणारे – पाक्षिक

समूह्दर्शक शब्द | Collective Nouns | Samuhdarshak Shabd म्हणजे काय ?

वरील वाक्यात जेथे भाषण केले जाते या संपूर्ण वाक्यासाठी एक शब्द वापरला जातो म्हणजे “व्यासपीठ” होय. अशाच विविध शब्द्समुहासाठी वापरले जाणारे शब्द म्हणजे समूहदर्शक शब्द | समूह्दर्शक शब्द असे म्हणतात.

• मोफत पाणी मिळण्याची सोय – पाणपोई
• गावातील एकत्र पाणी भरण्याची जागा – पाणवठा
• तिथी, वार, नक्षत्र, योग, करण यांची पुस्तिका – पंचाग
• शत्रूला सामील झालेला – घरभेदी
• डोंगर पोखरून आरपार केलेला रस्ता – बोगदा
• निरपेक्ष कामाबद्दल दिलेले सन्मानाचे धन – मानधन
• मोजके असे बोलणारा – मितभाषी
• लग्न झालेल्या मुलींच्या आईबापाचे घर – माहेर
• दुसऱ्याच्या मनातले ओळखणारा – मनकवडा
• अचूक गुणकारी असणारे – रामबाण
• लिहिण्याची हातोटी – लेखनशैली
• भाषण करण्याची जागा – व्यासपीठ

वरील सर्व शब्द (Above all Words) अभ्यासल्या नंतर As Result समूहदर्शक शब्द म्हणजे काय त्याची कल्पना आली असेल अधिक अभ्यासासाठी खालील शब्द अभ्यासा.

• भाषण करण्याची कला – वक्तृत्व
• दुपारच्या जेवणानंतरची अल्प झोप – वामकुक्षी
• पती मरण पावला आहे अशी स्त्री – विधवा
• ज्याची पत्नी मरण पावली आहे असा पुरुष – विधुर
• दगडावर केलेले कोरीव काम – शिल्प
• दगडावर कोरलेला लेख – शिलालेख
• शंकराची उपासना करणारा – शैव
• दोन नद्या एकत्र मिळण्याची जागा – संगम
• स्वतःशी केलेले भाषण – स्वगत
• स्वतःच्याच फायद्याचे पाहणारा – अप्पलपोटा

Also Read : राष्ट्रीय अभ्यासक्रम आराखडा २००५ | NCF 2005

• समाजात समता नांदावी असे म्हणणारा – साम्यवादी
• नाटकाच्या प्रारंभीचे स्तवन गीत – नांदी
• दुःखामुळे सोडलेला दीर्घ श्वास – सुस्कारा
• देशासाठी प्राणार्पण केलेला – हुतात्मा
• शत्रूकडील बातमी काढून आणणारा – हेर Or खबऱ्या
• हृदयाला भिडणारे – हृदयस्पर्शी
• जेथे आकाश जमिनीला टेकल्यासारखे दिसते ती जागा – क्षितिज 

समूहदर्शक शब्द PDF डाऊनलोड करण्यासाठी खाली दिलेल्या Download PDF बटनावर क्लिक करा.